به گزارش مرجع متخصصان سلامت، ایمنی و محیط زیست (HSEexpert)، محمد مدادی اظهار کرد: بهترین راه برای افزایش دانش محیط زیستی جامعه، آموزش از مقاطع ابتدایی تحصیل است. رفتار محیط زیستی باید از همان سنین اولیه در ذهن و زندگی کودکان نهادینه شود تا نسلی با فرهنگ محیط زیستی مناسب تربیت یابد.
وی ادامه داد: معلمان در این مسیر نقش بسیار مهمی دارند؛ چه در آموزش‌های رسمی که در قالب کتاب‌های درسی ارائه می‌شود و چه در آموزش‌های غیررسمی که به سبک زندگی دانش‌آموزان شکل می‌دهد. در دوره ابتدایی، معلمان ارتباط مستقیم و مؤثری با دانش‌آموزان دارند و می‌توانند در هر دو زمینه تأثیرگذار باشند.
مدادی افزود: اگرچه مفاهیم محیط زیستی در برخی کتاب‌ها گنجانده شده، اما آنچه اهمیت دارد، نحوه ارائه این مفاهیم است؛ مفاهیمی که باید به درک پایدار و رفتار عملی منجر شود. آموزش صرفاً نظری و سطحی، بدون اثرگذاری بلندمدت، کافی نیست. در کنار آن، آموزش‌های غیررسمی نیز به همان اندازه مهم‌اند. آموزش سبک زندگی، مدیریت مصرف آب و انرژی، کاهش پسماند، و دوری از فرهنگ مصرف‌گرایی از جمله مواردی هستند که در مدارس می‌توان به آن‌ها پرداخت و از این طریق رفتارهای محیط زیستی را نهادینه کرد.
رییس مرکز آموزش محیط زیست و تربیت محیط بان سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در حال حاضر به صورت پراکنده به موضوعات محیط زیستی در کتاب‌های درسی اشاره شده، اما با وضعیت مطلوب فاصله است. در همین رابطه برنامه ملی آموزش محیط زیست تدوین خواهد شد که هدف آن، طراحی نقشه راه برای گنجاندن هدفمند و هماهنگ مفاهیم محیط زیستی در تمام پایه‌های تحصیلی است؛ فاز اول این برنامه شامل بررسی کتاب‌های درسی موجود از منظر مفاهیم محیط زیستی است که نتایجی نیز استخراج شده و مراحل بعدی در حال تحلیل است تا بر اساس آن، اولویت‌های مفهومی برای هر پایه و کتاب تعیین شود.
وی اظهار کرد: اولویت نخست در آموزش محیط زیستی، پرورش حس مسئولیت‌پذیری در کودکان و نوجوانان نسبت به محیط زیست است. اگر این احساس مسئولیت نهادینه شود، دانش‌آموز خود به دنبال یادگیری و اصلاح رفتارش خواهد رفت؛ چهار اولویت دیگر نیز مدیریت پسماند از مبدأ، صرفه‌جویی در مصرف آب، کاهش مصرف انرژی و رفتار مسئولانه در طبیعت است.
مدادی تاکید کرد: در بحث رفتار مسئولانه، متأسفانه هنوز با گردشگری‌های غیرمسئولانه، تخریب زیستگاه‌ها، آلودگی طبیعت و تهدید حیات وحش مواجه هستیم. آموزش باید بتواند این رفتارها را از ریشه اصلاح کند و این تنها با تمرین عملی ممکن است، نه صرفاً آموزش‌های تئوریک. بر همین اساس، اجرای آموزش‌های عملی در مدارس بسیار حائز اهمیت است.
وی با بیان اینکه گاهی فعالیت‌های گروهی و اجرایی، بیش از کلاس درس، تأثیرگذار است و باعث نهادینه شدن مفاهیم محیط زیستی می‌شود، گفت: چند طرح با همکاری آموزش و پرورش دنبال می‌شود که از جمله مهم‌ترین آن‌ها، طرح محیط‌یار است؛ در این طرح دانش‌آموزان علاقه‌مند به محیط زیست در آن تحت آموزش قرار می‌گیرند و به‌عنوان سفیران محیط زیست در مدارس فعالیت می‌کنند و مراقبان سلامت مدارس که از قبل در ساختار مدارس حضور داشتند نیز، مجریان اصلی طرح محیط‌یار خواهند بود و آموزش‌های لازم را به دانش‌آموزان منتقل می‌کنند.
رییس مرکز آموزش محیط زیست و تربیت محیط بان سازمان حفاظت محیط زیست گفت: همچنین آموزش به مدارس درباره اجرای سیاست‌های مدیریت سبز در مدارس و طراحی اردوهای محیط‌زیستی و… نیز از دیگر برنامه‌هایی است که دنبال می‌شود.
مدادی گفت: یکی از موانع اثرگذاری آموزش محیط‌زیستی در سال‌های گذشته این بود که برنامه‌ها به‌صورت پراکنده در برخی استان‌ها اجرا می‌شد و انسجام ملی نداشت، اما در ادامه این طرح‌ها در سطح ملی با هماهنگی آموزش و پرورش طراحی و اجرا می‌شود و امیدواریم در آینده آثار آن‌ها در جامعه قابل مشاهده باشد.
مدادی در پایان گفت: گاهی آموزش با اطلاع‌رسانی اشتباه گرفته می شود؛ انتقال اطلاعات به‌تنهایی کافی نیست. آموزش واقعی زمانی محقق می‌شود که اطلاعات در ذهن مخاطب پردازش، تحلیل و به دانش تبدیل شود؛ دانشی که منجر به تغییر نگرش و در نهایت تغییر رفتار شود. اگر چنین تغییری در جامعه شکل نگرفته، به این دلیل است که آموزش‌ها هنوز به مرحله رفتار نرسیده‌اند و ما در تلاشیم این فاصله را پر کنیم.
HSEexpert.com