فصل اول: تعاریف
ماده 1:
پرتوهای یونساز: پرتوهای یونساز پرتوهای الكترو مغناطیسی یا ذره‌ای هستند كه بتوانند هنگام عبور از ماده یون‌هایی تولید نمایند در این مقررات اصطلاح مزبور شامل پرتوهای حاصل از مولدهای اشعه ایكس و شتاب دهنده‌های ذرات و همچنین تابش‌های حاصل از مواد رادیواكتیو و راكتورهای اتمی خواهد بود.
ماده رادیواكتیو: ماده رادیواكتیو به ماده‌ای اطلاق می‌شود كه حداقل از یك عنصر شیمیایی رادیواكتیو طبیعی یا مصنوعی تشكیل شده یا آنكه محتوی چنین عنصری باشد.
چشمه بسته: چشمه بسته عبارت است از ماده رادیواكتیوی كه بطور جدانشدنی با فلزی آمیخته شده یا آنكه در كپسول یا ظرفی مشابه آن جا گرفته باشد و برای جلوگیری آلودگی ناشی از سایش ماده رادیواكتیو (در محل نگهداری یا محل كاری) دارای مقاومت كافی باشد.
چشمه باز: چشمه باز عبارتست از ماده رادیواكتیوی كه هنگام استفاده از آن در شرایط عادی امكان جلوگیری از پخش آن نباشد.
تركیب نورزا: تركیب نورزا(لومینسانت) تركیبی است كه حاوی ماده رادیواكتیو باشد.
خطر پرتو زدگی: خطر پرتوزدگی خطری است كه از تشعشعات یونساز ناشی شده و برای سلامتی بدن زیان آور باشد. این خطر ممكن است از یك منبع خارجی و یا از مواد رادیواكیتو موجود در بدن حاصل شود.
پرتوگیری خارجی: پرتوگیری بدن از منابع خارج از خود پرتوگیری خارجی نامیده می‌شود.
پرتوگیری داخلی: پرتوگیری بدن ازمنابع واقع دردرون خودپرتوگیری داخلی نامیدهمیشود.
حفاظت كافی: عبارتست از حفاظت در برابر پرتوهای یونساز به‌طوری‌كه میزان اشعه واصل (ناشی از منابع درونی یا بیرونی) به هر شخص از حداكثر دزهای مندرج در مواد 3 و 4 و 5 تجاوز ننماید.
منطقه خطر: منطقه خطر منطقه ایست كه در آن خطر پرتوزدگی موجود باشد.
منطقه تحت مراقبت: منطقه تحت مراقبت منطقه ایست كه به علت وجود پرتوها به‌وسیله شخص واجد صلاحیتی نظارت می‌شود.
نوار پرتو قابل استفاده: نوار پرتو قابل استفاده قسمتی از تابش است كه از هر گونه كلیماتور (دیافراگم ساده یا مخروطی كه منظور باریك نمودن پرتوها بكار می‌رود) بگذرد.
تابش هرز: تابش هرز عبارتست از هر گونه تابشی از درون یك پوشش محافظ كه خارج از نوار پرتو قابل استفاده باشد.
پوشش محافظ: غلاف لوله اشعه ایكس و یا غلاف چشمه بسته است كه به منظور كاهش تابش هرز بكار برده می‌شود.
پرتوهای زمینه: پرتوهای زمینهپرتوهای یونسازی‌هستند كه دراندازه‌گیری منظور نمی‌شود.
پرتوگیری طبیعی: پرتوهای یونساز كه‌بدن ازمنابعطبیعی(مانند پتاسیم رادیواكتیو موجود در بدنرادیواكتیویته محیط و تابشهایكیهانی)دریافتمیدارد پرتوگیری طبیعی نامیده می‌شود.
لایه نیم جذبی: لایه‌ای از ماده معینی است كه در سر راه یك نوار یونساز قرار می‌گیرد و شدت نوار پرتو را به نصف تقلیل می‌دهد.
نوكلویید: هسته اتمی است كه دارای عدد جرمی و عدد اتمی معینی بوده و وضع انرژی خاصی داشته باشد.
كوری: كمیتی از نوكلویید رادیواكتیو است كه در آن تعداد دزنتگراسیون در هر ثانیه 1010*7/3 باشد.
دز اشعه: عبارتست از شدت تابش در هر نقطه بر اساس خواص یونسازی آن تابش.
رنتگن: عبارتست از واحد دز اشعه كه انتشار ذره‌ای حاصل از آن اشعه در یك سانتی متر مكعب هوای خشك در شرایط متعارف یون‌هایی ایجاد كند كه قابل یك واحد الكتروستاتیك الكتریسته مثبت یا منفی باشد.
دز جذب شده: عبارت از مقدار انرژی است كه واحد جرم جسم پرتوگیر در نقطه مورد نظر از پرتوهای یونساز (صرفنظر از نوع تابش) دریافت می‌دارد.
راد (Rad) : واحد دز جذب شده است كه معادل 100 ارگ برای هر گرم ماده می‌باشد.
تأثیر نسبی بیولوژیكی: ضریبی است كه برای مقایسه اثر بخشی دز جذب شده ناشی از انواع مختلف پرتوها بكار می‌رود و به R.D.E نمایش داده می‌شود.
دز R.B.E : عبارتست از حاصل ضرب دز هر پرتو بر حسب راد در ضریبی كه به موجب قرارداد برای تأثیر نسبی بیولوژیكی آن پرتو تعیین شده است.
رم Rem : عبارتست از حاصل ضرب دز جذب شده هر پرتو در R.B.E مربوط به آن پرتو.
حداكثر دز مجاز: مجموع دزهای ناشی از پرتوگیری‌های شغلی (همزمان یا متناوب) حاصل از هر نوع اشعه یونساز است كه از منابع خارجی یا داخلی منتشر می‌گردد و نباید از حدود مقرر در فصل دوم این آیین‌نامه تجاوز نماید.
فعالیت ویژه: فعالیت ویژه عبارتست از مجموع فعالیت ایزوتوپ معین در هر گرم از ماده.
شخص صلاحیتدار: شخص صلاحیتدار شخصی است كه صلاحیت فنی او مورد تایید وزارت كار و اموراجتماعی باشد.
پزشك مسئول: پزشك مسئول پزشكی است كه صلاحیت فنی او از لحاظ اجرای مقررات مربوط در این آیین‌نامه مورد تایید وزارت بهداری باشد.
.......................
(متن این مطلب 26 صفحه می باشد. برای مطالعه و استفاده از متن کامل، فایل پیوست همین پست را دریافت نمایید.)