تقسیم بندی مواد سمی و روش های ورود مواد سمی به بدن

تقسیم بندی مواد سمی بر اساس حالت فیزیكی، تركیب شیمایی، اثرات فیزولوژیكی و ... صورت می پذیرد.

الف- تقسیم بندی مواد بر اساس حالت فیزیكی

1. گازها و بخارات :

بطور كلی گاز به ماده ای اطلاق می شود كه در بالای دمای بحرانی و بخار به ماده ای گفته   می شود كه در حالت گازی در زیر دمای بحرانی است. بدین ترتیب اصطلاح گاز به هر جسمی گفته می شود كه در حرارت 25 درجه سانتی گراد و فشار 760 میلی متر جیوه به صورت گاز وجود داشته باشد و بخار هم به ماده گفته می شود در 25 درجه سانتی گراد و فشار 760   میلی متر جیوه به صورت مایع یا جامد باشد.

2. مواد معلق (آیروسول) :

انتشار و پراكندگی ذرات میكروسكوپی جامد یا مایع در یك فاز گازی خاص و یا در هوا

انواع آیروسول ها:

• گردوغبار (Dust) : در اثر تجزیه مواد مختلف جامد به ذرات بسیار كوچك كه معمولاً در هوا شناور هستند.
• مه (Fog) : ذرات یا قطرات ریز مایع در هوا
• دود (Smoke) : ذرات گازی كه در اثر احتراق ناقص ایجاد می شود و مقدار زیادی كربن و سایر مواد قابل احتراق را داراست.
• مه دود (Smog) : از دو كلمه smoke و fog گرفته شده و اصطلاحی است كه به آلودگیهای اتمسفری كه در اثر آئروسولها ی حاصل از منابع طبیعی و یا صنعتی تولید    می شوند اطلاق می گردد.
• اسپری (Spray) : استعمال آئروسولها،سوسپانسونیها وامولسونیها تحت فشار و استفاده از آنها به صورت پاشیدنی در محیط باز و یا روی سطوح مختلف بنام اسپری معروف است.
• سوسپانسون (Suspension) : متعلق به ذرات جامد در آب و یا مایع دیگر كه برای مدت كوتاه و یا طولانی پایدار و برقرار بماند.
• امولیسون (Emulsion) : قطرات ریز مایع در یك مایع دیگر

ب- تقسیم بندی مواد بر اساس تركیب شیمیایی

این نوع تقسیم بندی معمولاً بر حسب چگونگی تركیب شیمیایی این مواد قرار دارد و این تقسیم بندی بسیار طولانی است كه از آنها می توان به فلزات، مواد آلی، حلالها، هیدروكربنها، الكلها و ... نام برد.

ج- تقسیم بندی مواد بر اساس اثرات فیزیولوژیكی

این نوع تقسیم بندی طبق عقیده هندرمن و هگارد بطور كلی رضایت بخش نیست،چون بعلت تعدد گازها و بخارات نوع اثر فیزیولوژیكی بستگی به غلظت خواهد داشت. ماننداً یك بخار در یك غلظت معین ممكن است روی سیستم اعصاب یا سیستم خونساز و یا... اثر كند. اما بطور كلی می توان اثرات فیزولوژیكی را به صورت ذیل خلاصه كرد :

       1. مواد التهاب آور محرك

این نوع از مواد دارای اثر سوازننده و طاول آور بوده و سطوح مخاط مرطوب را متورم می كند. در این مورد فاكتور غلظت از فاكتورهای زمان وطول مدت تماس اهمیت بیشتری دارد. مانند : آلدهیدها، آمونیاك، برم، كلر و ...

2. مواد خفگی آور

این دسته مواد را می توان به مواد خفقان آور ساده و شیمیایی تقسیم بندی كرد :

• مواد خفقان آور ساده : گازهای هستند كه از نظر فیزیولوژیكی بی اثر بوده و با رقیق كردن هوا و اكسیژن آن در هوای تنفسی باعث پایین افتادن فشار نسبی لازم جهت برقراری عمل اشباع خون از اكسیژن خواهند شد. مانند : اتان، متان، هیدروژن، هلیوم و ...
• مواد خفقان آور شیمیایی : بعلت داشتن اثر شیمیایی عمل حمل اكسیژن توسط خون از  ریه ها را مختل می كند مانند CO2 كه با هموگلبین تركیب می شود.

      3. مواد بیهوشی آور و مخدر

مانند هیدرو كربهای استیلن، اولفنین، كتونهای آلیفاتیك و الكلهای آلیفاتیك و ... باعث بیهوشی شده و بدون ایجاد عوارض شدید سیستمیك عمل می كنند.

4. سموم سیستمیك

• تعدادی از آنها باعث صدمات ارگانیك به بعضی از اندامهای داخلی می شوند. مانند : هیدروكربورهای هالوژنه
• تعدادی باعث تخریب سیستم خونساز می شود. مانند : بنزن و فنولها
• سموم عصبی مانند : سولفور دو كربن، الكل
• فلزات سمی مانند : سرب، جیوه
• مواد معدنی مانند : ارستیك، فسفر و ...

مواد سمی و آلوده كننده به سه روش می توانند وارد بدن شده و سبب ایجاد صدماتی به بدن شوند؛ كه عبارتند از : استنشاق، جذب پوستی و  بلعیدن

(برای مطالعه ادامه این مطلب ، فایل پیوست را دانلود نمایید.)