مقدمه
يكي از مشكلات مهم صنايع بالاخص در كشورهاي در حال توسعه، مشكلات ايمني و بهداشت پرسنل شاغل در صنايع مي‌باشد. ايمني به عنوان شاخصي در خصوص درجه نسبي فرار از خطر و همچنين بهداشت حرفه‌اي به عنوان مفاهيمي جهت ارزيابي ميزان تماس شاغلين با آلاينده‌هاي مختلف و متعدد محيط‌هاي كار از جمله موارد حائز اهميتي هستند كه مديران صنايع مي‌بايست به آن توجه نمايند. بديهي است شناسايي و كنترل خطرات براي بالا بردن سطح بهر‌وري در سايه دارا بودن محيطي بهداشتي، ايمن و كارگراني سالم است.
از آنجايي كه در مواقعي ، كنترل بخشي از عوامل زيان‌آور شغلي (شامل عوامل شيميايي، فيزيكي، مكانيكي و بيولوژيكي) در منبع توليد و همچنين در مسير انتقال عملي نبوده و يا بسيار مشكل مي‌باشد تنها راه حل باقي‌مانده تجهيز پرسنل به وسايل حفاظت فردي مناسب و استاندارد خواهد بود. البته بايد به اين امر نيز توجه كرد كه استفاده از وسايل حفاظت فردي معمولاً آخرين خط از خطوط دفاعي در مقابل شرايط بالقوه خطرناك محيط‌هاي كار محسوب مي‌شود، زيرا اغلب مقررات ايمني امروزي نظير مقررات كميسيون اروپايي و همچنين اصول مديريتي نوين ايمني، كنترل‌هاي فني و مهندسي و در مرتبة بعدي كنترل‌هاي مديريتي را به عنوان اولين و مناسبترين متد حفاظتي كارگران در برابر مواد و شرايط خطرناك طبقه بندي مي‌نمايند. همچنين مقررات ادارة بهداشت و ايمني حرفه‌اي آمريكا نيز استفاده از PPES را به عنوان آخرين راه كنترل مواجهه با شرايط خطرناك طبقه‌بندي كرده و بيان مي‌كند كه كاربرد PPES زماني به عنوان يك راه حل جايگزين مطرح مي‌باشد كه بنا به دلايل اجرايي، فني و اقتصادي قابل قبول، بكارگيري كنترل‌هاي مهندسي و مديريتي عملي نبوده و يا نتواند سطح مواجهه كارگران با عوامل زيان‌آور را به حد بي‌خطر و يا قابل قبول كاهش دهد. بنابراين به وضوح پيداست كه كاربرد وسايل ياد شده اغلب به عنوان آخرين راه مقابله با مخاطرات متنوع محيط كار محسوب مي‌شود.
وسايل حفاظت فردي شامل گسترة وسيعي از لوازم، وسايل و تجهيزات مي‌باشد كه به منظور حفاظت قسمت‌هاي مختلف بدن افراد از موهاي سر گرفته تا كف پاها در برابر انواع خطرات احتمالي در محيط‌هاي كار طراحي ساخته و ارائه مي‌شوند. براي اينكه وسايل حفاظت فردي بتوانند بالاترين سطح ممكن حفاظت را تأمين كنند لازم است كه به طور مناسب انتخاب شده، به بهترين نحو ممكن نگهداري و به طور صحيح و مداوم مورد استفاده قرار گيرند. اگر از يك طرف استفاده از وسايل حفاظت فردي براي كارگران ناراحت كننده باشد و از طرف ديگر علل واقعي كابرد وسايل ياد شده به آنها تفهيم نگردد، امكان استفاده ناقص و ياغلط از PPES و در نتيجه عدم تأمين حفاظت كافي و لازم وجود خواهد داشت و به بهمن دليل آموزش در باره نحوه بكارگيري وسايل ، يك بخش تفكيك ناپذير و در عين حال حياتي از يك برنامه موفقيت‌آميز PPES خواهد بود.
انتخاب PPES بايستي توسط فردي آگاه به انواع وسايل حفاظتي و همچنين مطلع به خطرات محيط‌كار و با توجه به نوع و درجه حفاظت مورد نياز صورت پذيرد. توصيه مي‌شود كه در وهله اول انتخاب وسايل حفاظت فردي توسط متخصصين بهداشت حرفه‌اي بوده و همزمان سرپرستان نيز در زمينة انتخاب مناسب PPES بر اساس شرايط واقعي كار از روي يك ليست آماده از قبل تهيه شده تحت آموزش قرار گيرند.
مروری بر پژوهشهاي بعمل آمده
طبق آمار ارائه شده در سال 1375 از كل حوادث ثبت شده تعداد 138 مورد فوت ناشي از كار و و 168 مورد از كارافتادگي اتفاق افتاده كه حدود 10 درصد از اين حوادث به علت سهل‌انگاري در استفاده از وسايل ايمني فردي بوده است. حدود 43 درصد از اين آمار به علت بي‌احتياطي فردي و 5 درصد بخاطر عدم تناسب وسيله ايمني مورد استفاده و يا نداشتن كارآيي مناسب آن مي‌باشد.
از طرفي سازمان بين‌المللي كار در سال 1984 حدود 4/10 ميليون حادثه ناشي از كار را از 700 كشور جهان گزارش كرده است و اعلام داشته كه به علت تلاش در جهت ارتقاء فرهنگ ايمني تاكنون نزديك به 14 درصد از اين حوادث در كشورهاي توسعه يافته و 2 درصد آن در كشورهاي در حال توسعه كاسته شده است.
مستندات قانونی
طبق ماده 90 قانون كار و تامين اجتماعي كليه اشخاص حقيقي و يا حقوقي كه بخواهند لوازم حفاظتي و بهداشتي را وارد يا توليد كنند ، بايد مشخصات وسايل را بر حسب مورد همراه يا نمونه هاي آن را به وزارت كار و امور اجتماعي و وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي ارسال دارند و پس از تائيد به ساخت و يا واردكردن اين وسايل اقدام كنند .
طبق تبصره 91 كارفرمايان و مسئولان كليه واحدهاي موضوع ماده 85 اين قانون مكلفند براساس مصوبات شورايعالي حفاظت فني براي تامين حفاظت و سلامت و بهداشت كارگران در محيط كار ، وسايل و امكانات لازم را تهيه و در اختيار آنان قرار دهند و چگونگي كاربرد وسايل فوق الذكر را به آنان بياموزند و در خصوص رعايت مقررات حفاظتي و بهداشتي نظارت نمايند . افراد مذكور نيز ملزم به استفاده و نگهداري از وسايل حفاظتي و بهداشتي فردي و اجراي دستورالعمل هاي مربوط كارگاه مي باشند
استانداردهای مربوط به وسا يل حفاظت فردی
كشورهاي مختلف داراي استاندارد ملي مي‌باشند. به طور مثال DIN استاندارد كشور آلمان و BS استاندارد كشور انگليس مي‌باشد. بعد از تشكيل اتحاديه اروپا مقرراتي تحت عنوان CE وضع شده است كه علاوه بر استاندارهاي ملي، اين استاندارد در كل كشورهاي اروپايي رعايت مي‌شود. براي وسايل حفاظت فردي اين استاندارها با دو حرف EN و يك كد براي هر وسيله حفاظت فردي خاص ارائه شده است. به طور مثال استاندارد كلاه ايمني EN 397 مي‌باشد.
يكي از موارد مهم در يك برنامه مناسب استفاده از وسايل حفاظت فردي، ارزيابي خطرات و بررسي وسايل حفاظت فردي موجود، انتخاب بهترين وسيله بر اساس ارزيابي انجام شده در مورد خطرات آن شغل مورد نظر مي‌باشد.
لوازم حفاظت فردی جهت رسيدن به سه هدف زير بكار مي روند :
1ـ به عنوان مكمل اقدامات اساسي ايمني بر روي محيط و پيرامون كارگر و آنچه كه در اختيار دارد .
2ـ به عنوان ابزار كار تلقي شده كه بدون آنها پرداختن به شغل مورد نظر غيرممكن است .
3ـ در شرايطي كه اقدام اساسي ايمني محتاج زمان باشد ، در اينصورت تنها امكان تامين شرايط ايمني براي افراد به طور موقت خواهد بود .
وسايل حفاظت فردي Personal Perotection Equipments
- وسايل حفاظت فردي سر
بدون شك يكي از بخش‌هاي بحراني انسان در برابر حوادث ـ چه شغلي و چه غير شغلي ـ ناحية سر است. زيرا اين ناحيه محل قرارگيري بسياري از اندام‌ها و اعضاء حياتي انسان نظير سيستم اعصاب مركزي است كه وارد شدن كوچكترين ضربه به آن ناحيه مي‌تواند باعث مرگ فرد و يا جراحات و آسيب‌هاي شديد و دائمي بشود. بر اساس نتايج يك مطالعه به ازاي هر حادثه براي سر به طور متوسط سه هفته اتلاف روز كاري ايجاد مي‌شود. بر اساس آمار منتشر شده توسط سازمان جهاني كار، جراحات ناحيه سر حدود 10 درصد حوادث صنعتي را به خود اختصاص مي‌دهند. پيشگيري از وارد شدن جراحات به سر يك فاكتور اساسي در هر برنامة ايمني محسوب شده و قانون نيز كار فرمايان و مديران صنايع را ملزم بر اجراي مقررات و آئين‌نامه‌هاي مرتبط كرده است.
خطرات عمده‌اي كه ناحيه سر را در محيط‌هاي شغلي تهديد مي‌نمايد :
1ـ خطر مكانيكي ناشي از ضربه‌هاي وارده به سر در اثر سقوط اشياء روي سر و يا برخورد با اشياء سخت
2ـ خطر پاشش گدازه‌هاي مواد مختلف معدني ذوب شده در فرايندهاي ريخته‌گري ذوب
3ـ پاشش مواد شيميائي مايع، خورنده و سوزاننده مثل اسيدها و قلياها
4ـ خطر تماس با خطوط انتقال برق‌دار و تجهيزات الكتريكي
5ـ خطر تأثير پرتوهاي گرمايي روي سر ناشي از تماس پرتوهاي گرمايي
...
(متن این مطلب 30 صفحه می باشد. برای مطالعه و استفاده از متن کامل، فایل پیوست همین پست را دریافت نمایید.)