مقدمه
یكی از مشكلات مهم صنایع بالاخص در كشورهای در حال توسعه، مشكلات ایمنی و بهداشت پرسنل شاغل در صنایع می‌باشد. ایمنی به عنوان شاخصی در خصوص درجه نسبی فرار از خطر و همچنین بهداشت حرفه‌ای به عنوان مفاهیمی جهت ارزیابی میزان تماس شاغلین با آلاینده‌های مختلف و متعدد محیط‌های كار از جمله موارد حائز اهمیتی هستند كه مدیران صنایع می‌بایست به آن توجه نمایند. بدیهی است شناسایی و كنترل خطرات برای بالا بردن سطح بهر‌وری در سایه دارا بودن محیطی بهداشتی، ایمن و كارگرانی سالم است.
از آنجایی كه در مواقعی ، كنترل بخشی از عوامل زیان‌آور شغلی (شامل عوامل شیمیایی، فیزیكی، مكانیكی و بیولوژیكی) در منبع تولید و همچنین در مسیر انتقال عملی نبوده و یا بسیار مشكل می‌باشد تنها راه حل باقی‌مانده تجهیز پرسنل به وسایل حفاظت فردی مناسب و استاندارد خواهد بود. البته باید به این امر نیز توجه كرد كه استفاده از وسایل حفاظت فردی معمولاً آخرین خط از خطوط دفاعی در مقابل شرایط بالقوه خطرناك محیط‌های كار محسوب می‌شود، زیرا اغلب مقررات ایمنی امروزی نظیر مقررات كمیسیون اروپایی و همچنین اصول مدیریتی نوین ایمنی، كنترل‌های فنی و مهندسی و در مرتبة بعدی كنترل‌های مدیریتی را به عنوان اولین و مناسبترین متد حفاظتی كارگران در برابر مواد و شرایط خطرناك طبقه بندی می‌نمایند. همچنین مقررات ادارة بهداشت و ایمنی حرفه‌ای آمریكا نیز استفاده از PPES را به عنوان آخرین راه كنترل مواجهه با شرایط خطرناك طبقه‌بندی كرده و بیان می‌كند كه كاربرد PPES زمانی به عنوان یك راه حل جایگزین مطرح می‌باشد كه بنا به دلایل اجرایی، فنی و اقتصادی قابل قبول، بكارگیری كنترل‌های مهندسی و مدیریتی عملی نبوده و یا نتواند سطح مواجهه كارگران با عوامل زیان‌آور را به حد بی‌خطر و یا قابل قبول كاهش دهد. بنابراین به وضوح پیداست كه كاربرد وسایل یاد شده اغلب به عنوان آخرین راه مقابله با مخاطرات متنوع محیط كار محسوب می‌شود.
وسایل حفاظت فردی شامل گسترة وسیعی از لوازم، وسایل و تجهیزات می‌باشد كه به منظور حفاظت قسمت‌های مختلف بدن افراد از موهای سر گرفته تا كف پاها در برابر انواع خطرات احتمالی در محیط‌های كار طراحی ساخته و ارائه می‌شوند. برای اینكه وسایل حفاظت فردی بتوانند بالاترین سطح ممكن حفاظت را تأمین كنند لازم است كه به طور مناسب انتخاب شده، به بهترین نحو ممكن نگهداری و به طور صحیح و مداوم مورد استفاده قرار گیرند. اگر از یك طرف استفاده از وسایل حفاظت فردی برای كارگران ناراحت كننده باشد و از طرف دیگر علل واقعی كابرد وسایل یاد شده به آنها تفهیم نگردد، امكان استفاده ناقص و یاغلط از PPES و در نتیجه عدم تأمین حفاظت كافی و لازم وجود خواهد داشت و به بهمن دلیل آموزش در باره نحوه بكارگیری وسایل ، یك بخش تفكیك ناپذیر و در عین حال حیاتی از یك برنامه موفقیت‌آمیز PPES خواهد بود.
انتخاب PPES بایستی توسط فردی آگاه به انواع وسایل حفاظتی و همچنین مطلع به خطرات محیط‌كار و با توجه به نوع و درجه حفاظت مورد نیاز صورت پذیرد. توصیه می‌شود كه در وهله اول انتخاب وسایل حفاظت فردی توسط متخصصین بهداشت حرفه‌ای بوده و همزمان سرپرستان نیز در زمینة انتخاب مناسب PPES بر اساس شرایط واقعی كار از روی یك لیست آماده از قبل تهیه شده تحت آموزش قرار گیرند.
مروری بر پژوهشهای بعمل آمده
طبق آمار ارائه شده در سال 1375 از كل حوادث ثبت شده تعداد 138 مورد فوت ناشی از كار و و 168 مورد از كارافتادگی اتفاق افتاده كه حدود 10 درصد از این حوادث به علت سهل‌انگاری در استفاده از وسایل ایمنی فردی بوده است. حدود 43 درصد از این آمار به علت بی‌احتیاطی فردی و 5 درصد بخاطر عدم تناسب وسیله ایمنی مورد استفاده و یا نداشتن كارآیی مناسب آن می‌باشد.
از طرفی سازمان بین‌المللی كار در سال 1984 حدود 4/10 میلیون حادثه ناشی از كار را از 700 كشور جهان گزارش كرده است و اعلام داشته كه به علت تلاش در جهت ارتقاء فرهنگ ایمنی تاكنون نزدیك به 14 درصد از این حوادث در كشورهای توسعه یافته و 2 درصد آن در كشورهای در حال توسعه كاسته شده است.
مستندات قانونی
طبق ماده 90 قانون كار و تامین اجتماعی كلیه اشخاص حقیقی و یا حقوقی كه بخواهند لوازم حفاظتی و بهداشتی را وارد یا تولید كنند ، باید مشخصات وسایل را بر حسب مورد همراه یا نمونه های آن را به وزارت كار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی ارسال دارند و پس از تائید به ساخت و یا واردكردن این وسایل اقدام كنند .
طبق تبصره 91 كارفرمایان و مسئولان كلیه واحدهای موضوع ماده 85 این قانون مكلفند براساس مصوبات شورایعالی حفاظت فنی برای تامین حفاظت و سلامت و بهداشت كارگران در محیط كار ، وسایل و امكانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار دهند و چگونگی كاربرد وسایل فوق الذكر را به آنان بیاموزند و در خصوص رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند . افراد مذكور نیز ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل حفاظتی و بهداشتی فردی و اجرای دستورالعمل های مربوط كارگاه می باشند
استانداردهای مربوط به وسا یل حفاظت فردی
كشورهای مختلف دارای استاندارد ملی می‌باشند. به طور مثال DIN استاندارد كشور آلمان و BS استاندارد كشور انگلیس می‌باشد. بعد از تشكیل اتحادیه اروپا مقرراتی تحت عنوان CE وضع شده است كه علاوه بر استاندارهای ملی، این استاندارد در كل كشورهای اروپایی رعایت می‌شود. برای وسایل حفاظت فردی این استاندارها با دو حرف EN و یك كد برای هر وسیله حفاظت فردی خاص ارائه شده است. به طور مثال استاندارد كلاه ایمنی EN 397 می‌باشد.
یكی از موارد مهم در یك برنامه مناسب استفاده از وسایل حفاظت فردی، ارزیابی خطرات و بررسی وسایل حفاظت فردی موجود، انتخاب بهترین وسیله بر اساس ارزیابی انجام شده در مورد خطرات آن شغل مورد نظر می‌باشد.
لوازم حفاظت فردی جهت رسیدن به سه هدف زیر بكار می روند :
1ـ به عنوان مكمل اقدامات اساسی ایمنی بر روی محیط و پیرامون كارگر و آنچه كه در اختیار دارد .
2ـ به عنوان ابزار كار تلقی شده كه بدون آنها پرداختن به شغل مورد نظر غیرممكن است .
3ـ در شرایطی كه اقدام اساسی ایمنی محتاج زمان باشد ، در اینصورت تنها امكان تامین شرایط ایمنی برای افراد به طور موقت خواهد بود .
وسایل حفاظت فردی Personal Perotection Equipments
- وسایل حفاظت فردی سر
بدون شك یكی از بخش‌های بحرانی انسان در برابر حوادث ـ چه شغلی و چه غیر شغلی ـ ناحیة سر است. زیرا این ناحیه محل قرارگیری بسیاری از اندام‌ها و اعضاء حیاتی انسان نظیر سیستم اعصاب مركزی است كه وارد شدن كوچكترین ضربه به آن ناحیه می‌تواند باعث مرگ فرد و یا جراحات و آسیب‌های شدید و دائمی بشود. بر اساس نتایج یك مطالعه به ازای هر حادثه برای سر به طور متوسط سه هفته اتلاف روز كاری ایجاد می‌شود. بر اساس آمار منتشر شده توسط سازمان جهانی كار، جراحات ناحیه سر حدود 10 درصد حوادث صنعتی را به خود اختصاص می‌دهند. پیشگیری از وارد شدن جراحات به سر یك فاكتور اساسی در هر برنامة ایمنی محسوب شده و قانون نیز كار فرمایان و مدیران صنایع را ملزم بر اجرای مقررات و آئین‌نامه‌های مرتبط كرده است.
خطرات عمده‌ای كه ناحیه سر را در محیط‌های شغلی تهدید می‌نماید :
1ـ خطر مكانیكی ناشی از ضربه‌های وارده به سر در اثر سقوط اشیاء روی سر و یا برخورد با اشیاء سخت
2ـ خطر پاشش گدازه‌های مواد مختلف معدنی ذوب شده در فرایندهای ریخته‌گری ذوب
3ـ پاشش مواد شیمیائی مایع، خورنده و سوزاننده مثل اسیدها و قلیاها
4ـ خطر تماس با خطوط انتقال برق‌دار و تجهیزات الكتریكی
5ـ خطر تأثیر پرتوهای گرمایی روی سر ناشی از تماس پرتوهای گرمایی
...
(متن این مطلب 30 صفحه می باشد. برای مطالعه و استفاده از متن کامل، فایل پیوست همین پست را دریافت نمایید.)